Čom vohle hovoryty po pudlaśki i de my je - peredumki
Deś rok tomu načav ja hovoryty udoma po pudlaśki, z počatku moja dočka ne zusiem mohła poniaty ideju, ne chotiêła učytysie novych dla sebe słov, ne rozumiêła čom ja vpersie zrobyty pudlaśki peršym jazykom simiêjnoj komunikacyji. Diś vse vyhladaje naodvorot i vôna čut' ne tolki po svojomu chočet čuty kazki i vse pytajetsie koli ja načnu zanimatysie perekładom i dubbingom jeji lubimych bajek ;) Druhaja dočka roste i ščoraz to čašče načynajet bałakaty ščoś pud nosom i vôna z povnostiu bude rozmavljaty zo mnoju i sestroj naturalno. Naveť moja žonka vže vse ponymaje i mohu svobodno rozkazuvaty ditiam ne bačučy, ščo je udoma chtoś ne zusiem hramotny na jazykovi didov.
Čom svoja mova, pudlaśki jazyk, je dla mene takoj važkij i vvažaju ja joho svojim, koli v sebe v chaty hovoryv ja z baťkami po polśki, toho často lude ne ponymajut. Čom tak?
Žeb roztłumačyty toje poradočno i poniatno treba nam vernutysie paru liêt nazad. Načałosie z toho, ščo ja z małoho cikavivsie jazykami (barzo rano načav jipońśki, potum ruśki, latinu i inšy). Byvšy ditiam môh šče počuty tuju movu okrytu tajnoju zabytia. Vse znali pro toj jazyk, vse joho menš-bolš rozumiêli, ale mało chto hovoryv, dopustim, paru słôv pradiêdy, paru słôv staryje lude w gmini Podedwórze, kudy jizdiv ja do škoły. Ostalisie nekotory frazy i słova v ščodennoji movi. V seredniuj školi mocno mene chotiêłosie dojty do toho čom toj jazyk vmiraje tak chutko i načav šukaty ludy hovoriaščych po svojomu, ale okazałosie, ščo kružka žyvych korystalnikov jazyka ne było. Žałko było pokidaty ideju, ale treba było zaniatysie inšym diêłom. Ja šče ne mrojiv sebe pro Puvnočnoje Pudlaše i dumav, ščo jichni jazyk zusiem inšy (jak dalej perečytajete - u nas hovoryli po ukrajinśki, a ońde po biłoruśki). V mižyčasi ja perečytav paru mudrych diłôv učanych hołov, jakije kazali je toj jazyk prosto ukrajinśkom dialektom i zrazu sprahli toj fakt z nacjonalnostiej korystalnikov - vot prosto ukrajincy u nas hovoryli po svojomu i tomu tuju movy zvali chachłackoju. Chren! Ja časom žaleju, ščo čołoviêk majučy liêt vosimnadcet abo devet'nadcet maje v tom globusi, jakoj nazyvajut' hołovoju, takoje mymło. Ja ne tolki poveryv dosliednikom (i podumav sebe, ščo koli chtoś opynivsie profesorom na universyteti to musit byty tołkovom čołoviêkom i zanimatysie tołkovym diłom - o jak ja pomylavsie).
Uschôd ciêły čas mocno mene cikaviv, ale načav praciovaty nad anglijśkom i inšymi jazykami, latinski tohdy zaniav barzo važnoje miêstie v mojom žyti i ja mocno učuv sebe častiu zachodnioji tradycyji odnočesno tužyv mocno za mistyčnym duchom uschodnioho sviêtu. Odkaz pryšov koli ja poniav paru rêčy:
1. Ne ma čohoś takoho jak "kultura mieszana" a my prosto najšlisie na historyčnoji prostory na kotoroji strelisie dve veliki cyvilizacyji latinska i bizantyjska.
2. Byvšy nasliêdnikami ludy stojučych okrakom mižy tymi dvema tradycjami možemo braty sebe z jich ščo schočemo, možemy vytiachnuty z toho varenija "vse hustyje" i ostavity vodu. Značyt vziaty vsiutki pozytyvny jakości, a v hłyboki kołodes zabytia kinuti tyje, jakije zdajutsie nam zusiem nedorečny.
3. Svoja mova, jakoji stydalisie moji prodki možet byty dla mene ne tolki jazykom pradiêdov, mohu jim hordytysie, mohu oddaty jim hołd pameti, jakoji vony samy znajemo ščo ne ožydali.
Koli vony vvažali pudlaśki jazyk beremjom svoho społečnoho statusu i vse staralisie hovoryty po polśki, nichto ne môh skazaty jim - vaša mova je velikim nasliêdstov staroruskoho, jazyka Velikoho Litevśkoho Kniaźstva. Vy možete vyše pudnesty hołovy i bačyty v očy ludiam.
Choču prostu, žeb hołos ludy ne znajučy ideji nacjonalnosti tak jak my teper lubimo pro toje vesty beztołkovy dyskusji (čy vony byli poljakami, ukraincami, biłorusami, a može šče čomš inšym?) vony byli prosto chrystianami, najčašče vschodnioji tradycyji, byli baťkami, mužami, žonkami i ditmi.
Byli na kuneć korniami dereva na jakom nam dovełosie rosty jak neveliki hulki.
Diakujučy Puvnočnomu Pudlaše (simji Maksimjukov: Janovi i Haline, Dorofiejovi Fionikovi, panu V. Stachviukovi, teatrovi Črevo i inšym ludiam pudchodiaščym do mene z velikom serciom), ja mohu najty sebe protezu dla vsech časti jazyka, jakoho vže ne prypomnut sebe ni baťki ni didy, ni tyje ostavšysie korystalniki jazyka, jakim bôlš za 80 liêt.
Tomu dumaju, treba nam podcastov, vyviadov, knižok, tik-tokôv i inšych doroh komunikacyji z luďmi.
Z toj ž okazyji ja i postroiv kanał na tik-tokovi: zahlante, može Vam pudejde ;)
Komentarze
Prześlij komentarz